ZIEKTES IN JE HAAG HERKENNEN EN BEHANDELEN

Bij een ziekte in je heg is doelgericht handelen een must. Wij laten weten hoe je je planten weer gezond krijgt.

JUISTE DIAGNOSE BIJ ZIEKTES IN JE HEG

Gezonde, dichte heggen zijn de droom van iedereen met een tuin. Maar net als veel andere planten zijn ook heggen niet veilig tegen schimmels en schadelijke organismen. Als er verkleuringen, kale plekken of gaten optreden, moet je de oorzaak tijdig herkennen, verhelpen en mogelijke ziektes kunnen behandelen. In dit overzicht bespreken we de typische plantenziektes die in een heg voorkomen en hoe je ze kunt bestrijden.

ZO VOORKOM JE ZIEKTES IN JE HAAG

• Gebruik uitsluitend schoon tuingereedschap. Anders kunnen schimmelsporen en vuil op de gevoelige, vers gesneden scheuten van de planten terechtkomen. Ons artikel laat zien hoe je je heggenschaar het beste kan reinigen.

• Gooi de aangetaste delen van de planten niet op de composthoop. Zo kan je een verdere verspreiding van schimmels en schadelijke organismen in je tuin vermijden. Of delen van aangetaste planten nu als biologisch of als restafval afgevoerd worden, varieert van plaats tot plaats. Neem hiervoor contact op met je gemeente.

• Om de heg duurzaam fit en vitaal te houden, plant je alleen heggen die geschikt zijn voor de locatie en zorg je door regelmatig snoeien en bemesten voor een gezonde groei.

• Vocht bevordert de verspreiding van schimmels en schadelijke organismen. Hou je bij het planten aan de aanbevolen afstanden. Zo blijft de heg ondoorzichtig en wordt hij beter geventileerd. Bij een dichte beplanting staan de planten elkaar letterlijk in de weg. Geef vooral de wortels water, zodat de scheuten en bladeren droog blijven.

• Geef de heg voldoende bemesting, maar niet te veel. Gebruik organische meststoffen in het voorjaar en pulp van brandnetels of heermoes met kalium in de nazomer. Zo versterk je het weefsel van de planten en verzorg je ze met voldoende kalium.

• Plantenziektes kan je al bij de aankoop voorkomen door hoogwaardige planten te kiezen.

OORZAKEN VAN PLANTENZIEKTES EN AANTASTING DOOR SCHADELIJKE ORGANISMEN

In het algemeen kunnen alle heggen worden aangetast door schimmels en schadelijke organismen, maar verzwakte planten zijn hier bijzonder kwetsbaar voor. Met de juiste verzorging en onder de juiste omstandigheden ondersteun je de weerstand van de heggen en bescherm je ze tegen ziektes.

Plantenziektes hebben meestal de volgende oorzaken:

• Ongunstige locatie: te veel of te weinig zon; opstuwend vocht; droogheid; verkeerde pH-waarde van de bodem

• Verkeerde verzorging en snoei: te weinig of te veel mest; snoeien bij felle zon; te diepe weggesnoeid bij naaldhout

Als deze oorzaken kunnen worden uitgesloten, heb je waarschijnlijk te maken met aantasting door schimmels of schadelijke organismen.

SCHIMMELVORMING BIJ HEGGEN

Zelfs met de juiste verzorging kan schimmelvorming niet volledig worden vermeden en kunnen ook robuuste heggen worden beschadigd. De volgende soorten schimmels zijn bijzonder wijdverbreid en komen voor bij veel planten.

ECHTE MEELDAUW

Symptomen : 

Meelachtige, witte en later bruine aanslag op het blad, die gemakkelijk kan worden weggeveegd. De besmette bladeren kunnen uitdrogen en hele delen van de planten kunnen afsterven. Bij een gevorderde aantasting gaat de schimmel over op de scheuten, bloemen en knoppen.

Oorzaak : 

Echte meeldauw verspreidt zich snel bij droog, warm weer.

Maatregelen : 

Verwijder de betreffende bladeren en takken. Om verdere besmetting te voorkomen, moet je ook de gevallen bladeren weggooien en de grond rond de heggen altijd schoon houden.

BLADVLEKKENZIEKTE

De naam is een overkoepelend begrip voor een reeks schimmelaandoeningen die alleen microscopisch kunnen worden onderscheiden. Gelukkig kan de schimmelaantasting ook zonder een dergelijke gedetailleerde analyse worden bestreden.

Symptomen : 

Bruine, zwarte, rode, grijze of gele vlekken op de bovenkant van het blad, die afhankelijk van de aard van de ziekteverwekker verschillen. De vlekken zijn rond, 3-6 millimeter groot en hebben een lichte stip – de eigenlijke schimmel – in het midden. Bij ernstige aantasting lopen de vlekken in elkaar over, drogen de bladeren uit en sterven ze af.

Oorzaak : 

De schimmels Alternaria, Ascochyta en Septoria zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de vlekvorming. De schimmelvorming kan afhankelijk van de veroorzaker bij droog en warm (Alternaria, Septoria) of koel en vochtig (Ascochyta) weer optreden. De sporen zijn koudebestendig en worden door geïnfecteerde zaden of met wind en water op de aangetaste planten overgebracht.

Maatregelen : 

Bij schimmels snijd je de betreffende bladeren en twijgen af.

DIERLIJKE VEROORZAKERS VAN BLADVLEKKEN

Bladvlekken kunnen ook een teken zijn van schadelijke diertjes in de heg, zoals spinnemilben. Onderzoek de planten op kleverige stoffen of insecten aan de onderkant van het blad of de takken.

SCHADELIJKE ORGANISMEN BIJ HEGGEN

Optische veranderingen en een afnemende vitaliteit van je heg kunnen worden veroorzaakt door aantasting door insecten. Schadelijke organismen geven de voorkeur aan verzwakte planten en zuigen of knabbelen aan bladeren, stengels of wortels. Meestal zijn de insecten met het blote oog herkenbaar: ze zitten op jonge scheuten en onder bladeren of vliegen weg bij aanraking. Het effect van de aantasting hangt af van het type insecten en de voortgang van de aantasting.

BLADLUIZEN

Symptomen : 

Groene, zwarte, bruinachtige of gele beestjes die het suikerhoudende plantensap uit de bladeren en de verse scheuten zuigen. Als gevolg daarvan heeft de plant opgerolde en kromgetrokken bladeren. Een ander teken van bladluizen op heggen is de zogenaamde honingdauw: een kleverige substantie die de insecten afscheiden en die als voedingsbron bij mieren en enkele schimmelsoorten, bijvoorbeeld roetzwammen, bijzonder populair is.

Oorzaak : 

Aan bladluizen vallen vooral verzwakte of met stikstof overbemeste planten ten prooi. Ze zijn actief van het voorjaar tot de herfst.

Maatregelen : 

Vaak is het voldoende om de aangetaste planten meerdere keren met een sterke waterstraal af te spoelen. Nuttige dieren, zoals lieveheersbeestjes en sluipwespen, vogels of planten met een intense geur zoals lavendel en tijm helpen ook.

Een brandnetelsoepje is een natuurlijk hulpmiddel om schadelijke organismen te bestrijden: doe daarvoor op 1 kilo verse brandnetel 10 liter koud water en laat het geheel ongeveer 24 uur trekken. Besproei de heggen met de onverdunde oplossing. Bij extreme aantasting helpen chemische middelen. Gebruik alleen milieuvriendelijke stoffen zoals neem- of koolzaadolie in je tuin.

BESCHERM JE PLANTEN MET DE NAUWKEURIGE DRUKSPUITEN

WOLLUIS EN CICADEN

Opgerolde bladeren en honingdauw kunnen bovendien een teken zijn voor wolluis en cicaden. Ook deze schadelijke organismen kan je eenvoudig wegspuiten of bij ernstige aantasting bestrijden met neemolie of brandnetelextract.

Symptomen : 

Kleine insecten, die maar tot 0,8 millimeter groot worden. Afhankelijk van het jaargetijde nemen ze een groengele, rode of bruine kleur aan. Spintmijten leven aan de onderkant van het blad en voeden zich van het celsap, waardoor er lichte vlekken ontstaan aan de bovenkant van het blad. Sommige soorten spintmijt bedekken de bladeren en scheuten met een fijn, wit web.

Oorzaak : 

Deze schadelijke organismen zijn vooral actief tijdens droge, warme perioden.

Maatregelen : 

Planten die regelmatig water krijgen, goed geventileerd zijn en uitgebalanceerd bemest worden, zijn minder vatbaar voor spintmijt. Om de schadelijke organismen te bestrijden, spuit je de bladeren en scheuten van alle kanten in met koolzaad- of neemolie. Het vormt een fijne oliefilm waaronder de spintmijt verstikt wordt. Ook het volgende mengsel kan uitkomst bieden: meng 50 milliliter koolzaad- of olijfolie met 5 liter warm water. Giet er 200 gram Boerenwormkruid als thee op en doe dit in de olie-wateroplossing. Spuit het middel op de plant. Verwijder bij een vergevorderde aantasting door schadelijke organismen de betreffende delen van de planten.

ZWARTE TAXUSKEVER

Symptomen : 

De kevers laten hun sporen achter door gaten in blaadjes, scheuten en knoppen te vreten. Ze zijn 's nachts actief en rusten overdag uit onder stenen of bladeren. Zwarte taxuskevers worden ongeveer 10 tot 12 millimeter lang, met een bruine, zwarte en soms gele kleur. Hun crèmekleurige larven voegen aanzienlijk meer schade toe aan de planten en kunnen zelfs hun dood veroorzaken: ze leven ondergronds en knabbelen aan de wortels van de aangetaste plant. Daarbij bijten ze vooral de fijne wortels door en knagen ze de schors van de hoofdwortels tot het hout af. Als gevolg daarvan sterft de plant af.

Oorzaak : 

De larven van de kever worden vaak met nieuwe planten in de tuin gedragen.

Maatregelen : 

Om de larven te bestrijden, giet je de in de vakhandel verkrijgbare nematoden in de bodem. Dat zijn minuscule draadwormen die de larven van de zwarte taxuskever vergiftigen met een speciale bacterie, die voor de mens echter ongevaarlijk zijn. Tegen de kevers zelf helpt het om de heggen te besproeien met neemolie. Gebruik de twee methodes echter niet tegelijkertijd, want de olie is ook dodelijk voor de nematoden. Om aantasting te voorkomen, onderzoek je bij de aankoop de wortelkluiten van de nieuwe planten op larven.

SPECIFIEKE ZIEKTES VAN HEGGEN

Sommige ziektes treden alleen op bij bepaalde plantensoorten. Hieronder hebben we voor je samengesteld hoe je ziektes, schimmels en schadelijke organismen bij laurierkers, thuja-heggen of coniferen kan herkennen en bestrijden. 

PLANTENZIEKTES BIJ LAURIERKERS

SCHOTWAPENZIEKTE

Symptomen : 

Vanaf mei verschijnen er rode tot bruine vlekken op de bladeren. De aangetaste plekken drogen uit en vallen er zo uit dat de bladeren er uitzien alsof ze met schroot zijn beschoten.

Oorzaak : 

De ziekte wordt veroorzaakt door de schimmel genaamd Stigmina carpophila, die vooral actief is in vochtige seizoenen en gebieden met veel neerslag.

Maatregelen : 

Verwijder de aangetaste bladeren en scheuten met een schone, gedesinfecteerde snoeischaar.

SNOEIEN IN DE TUIN ZONDER PROBLEMEN

PLANTENZIEKTES BIJ THUJA

In de winter verkleuren de scheuten van veel sappig groen naaldhout zoals thuja in een bronskleurige tint. Dat is normaal en moet tot in de zomer weer verdwenen zijn. Als de heg echter bruin blijft, is dat een teken van ziekte.

BLADVLEKKEN EN VERKLEURINGEN BIJ THUJA-HEGGEN

BIJ DROOGTE

BIJ OPGEHOOPT VOCHT

BIJ VERBRANDING OF OVERBEMESTING

SCHIMMELAANTASTING BIJ THUJA-HEGGEN

ROOSBRUIN

Symptomen : 

In het voorjaar verkleuren afzonderlijke oudere bladeren bruin. Zodra de aangetaste scheuten zijn afgestorven, verschijnen er op hun plaats ronde of ovale bruine vruchtjes. Deze besmetten op hun beurt nieuwe, jongere scheuten.

Oorzaak : 

Roosbruin wordt veroorzaakt door de schimmel Didymascella thujina.

Maatregelen : 

Knip de aangetaste scheuten direct af zonder het oude hout te beschadigen. Geef zo nodig de bodem een opfrisbeurt, zodat deze doorlatend en voedzaam is.

AFSTERVENDE TAKKEN EN SCHEUTEN

Symptomen : 

In het voorjaar worden afzonderlijke scheuten en zelfs jonge bladeren grijsgroen tot lichtbruin. De afbakening van het gezonde van het zieke weefsel is bijzonder opvallend. Aan de basis van de betreffende scheuten is de schors meestal ingezakt. Met het vergrootglas kan je kleine zwarte vruchtjes herkennen. De schubben en punten sterven als gevolg van de schimmelaantasting af.

Oorzaak : 

Bij scheuten wordt de plant aangetast door de schimmel Kabatina thujae. Zure bodem en tekort aan calcium en magnesium bevorderen de ziekte.

Maatregelen : 

Verwijder de aangetaste scheuten grondig. Verhoog de pH-waarde van de bodem door kalk in te brengen.

WORTELROT

Symptomen : 

Scheuten en bladeren worden in korte tijd vaalgeel en later uniform bruin. Het gewoonlijk crèmekleurige schorsweefsel bij de wortelhals is bruinachtig verkleurd. De plant is niet meer stabiel en gemakkelijk uit de grond te trekken.

Oorzaak : 

De schadelijke schimmel Phytophthora cinnamomi grijpt de planten van onderen aan en vernietigt het schorsweefsel van de wortels.

Maatregelen : 

Planten die door wortelrot beschadigd zijn, kunnen niet meer worden gered en moeten worden verwijderd. Na een grondige vervanging van de grond kun je nieuwe heggen inplanten.

SCHADELIJKE ORGANISMEN BIJ CONIFEREN

THUJAMINEERMOT

Symptomen : 

Kleine, witgrijze motten met bruine of zwarte strepen. Ze zijn meestal zichtbaar vanaf juni. De kenmerkende symptomen zijn eenvoudig te herkennen: de punten van de verse twijgjes kleuren vaak al in de winter grijsgeel en vervolgens bruin tot ze in mei afsterven. De mot vreet zich vast in de schubben van de thuja, waar ze haar eieren legt. Om de ziekte van schimmelaantasting te onderscheiden, houd je de beschadigde scheuten tegen het licht – bij schadelijke organismen zijn de kenmerkende tunnels herkenbaar.

Oorzaak : 

Vooral zelden gesnoeide heggen zijn hiervoor gevoelig. Ook meerdere milde winters achter elkaar bevorderen de vermeerdering van de mot.

Maatregelen : 

Snoei de heg voor begin juni, voordat er nieuwe motten kunnen uitkomen.

SCHORSKEVER

Symptomen :

De afzonderlijke zijscheuten van de plant drogen uit en sterven af, maar blijven hangen. Aan de aangetaste takken en stam vind je kleine gaatjes waar de kever doorheen boort en zijn tunnels door de plant graaft. In deze tunnels legt hij zijn eieren, de larven eten later door de scheuten heen en verzwakken de plant.

Oorzaak :

De kever komt zelden voor en zoekt vooral door de droogte verzwakte thujaplanten uit.

Maatregelen :

Snij de aangetaste scheuten zo snel mogelijk af om schorskevers te voorkomen.